Fugalaau

Sequoia - i le manatuaina o le taʻitaʻi

Na o le tasi le laau na maua ai le igoa o le taʻitaʻi o tagata. O lea na laki ai le "pine tele", o le Initia Indian o Iroquois mai Amerika i Matu, e manao e faaauau pea le manatuaina o lo latou taitai iloga Sequoia, na faaigoaina o ia i lona igoa. O le taitai Iroquois Sequous na taitaia osofaiga a le au Iroquois faasaga i tagata tetee mai fafo, o le uluai malamalama, na fatuina le alafapeta mo le ituaiga Chiroki.

E tele taumafaiga na faia e toe faaigoa ai lenei laau. O lea, ina ua uma ona tatala e le au Europa le sequoia, latou te faaigoa ia Kalefonia paina, ma mulimuli ane taua o se laau mamanu mo le tutusa o laau tuai ma le pala. Na mavae le taimi, ma o le tagata Peretania o Lindley, o le na muamua faamatalaina le laau faasaienisi, na ia tuuina atu ia te ia se igoa fou - Ueligitone mo le faamamaluina o le Peretania Peretania o Ueligitone, o le na faailogaina o ia i le taua ma le au a Napoleon i tafatafa o Waterloo. Na filifili foi Amerika e fesoasoani ma faanatinati e papatiso le sequoia Washington e manatua ai lo latou uluai peresitene, o George Washington. Ae o le faamuamua na tumau pea i le au Iroquois.

Sequoia (Sequoia)

Sequoias (Sequoioideae) - faʻasalaga o laau o le aiga o Cypress (Cupressaceae), na muai manatu o se aiga tutoʻatasi.

O le falemaʻi e aofia ai le tolu genera:

  • Sequoia (Sequoia): na o le pau nei foliga o le Evergreen Sequoia (Sequoia sempervirens).
  • Sequoiadendron (Sequoiadendron): naʻo foliga faʻaonapo nei o le lapisi sequoiadendron (Sequoiadendron giganteum).
  • Metasequoia (Metasequoia): naʻo foliga vaaia faʻaonapo nei o le mea lea Glacial metasequoia (Metasequoia glyptostroboides).

O le a se mea manaia e uiga i lenei laau? Sequoia o se tasi o laau e le masani ai ma matagofie. O le toatele o tagata femalagaaʻi na latou faamatalaina ma le naunautai ma le faʻamatala le sequoia, ma tuʻuina atu i tusi sili ona faamemelo, latou te faʻaaloalo i lona tulaga sili ona maoae, ma le maofa i lona umi o le ola ma le fiafia. E na o ni nai mita e maualalo ifo i le maualuga i sequoia laau tetele i se sui mamana o le lalolagi o le laau - almond-shaped eucalyptus mai Ausetalia. Ma e ala i le tele o le ogalaau, e foliga tutusa ma se koluma lapoa, ma le umi o le ola, o le sequoia ua tafiesea ai laau uma. O le faapaleina mamao i le lagi ma le paleni lautele, o nei laau e oo atu i le maualuga o le tumutumu o le Peter and Paul Fortress, po o le 56 o le fola o se fale i aso nei.

O le maualuga o le ogalaau o nisi o sequoia e 20-23 mita, ma o le mamafa o le laʻau o le laau e tasi o nisi taimi e sili atu i le 1000 tone. E sili atu i le 2,000 cubic mita o le pulp pulp e maua ai le tasi laau. E naʻo se nofoaafi o le 60 taavaletoso e mafai ona faʻauluina sea ituaiga tagata lauiloa. Tagata Amerika, oe na malamalama i lagona eseese, e sili atu ma le tasi na faateia ai tagata Europa, e faaalia ai le tele o lenei laau. O le mea lea, i se tasi o faʻaaliga i Europa, e lua ni vaega faʻasolosolo o suauu o anamua tuai sa faʻaalia. O se piano faatasi ma se au fai musika ma se au taaalo e 35 tagata na tuuina saoloto i luga o se tasi oi latou, ma sa fausia se fale lomitusi i le isi, lea na lomia ai le nusipepa Vestnik gigano giganti. I le afiafi o le tatalaina o le 1900 Paris International Exhibition, faatasi ai ma isi mea ofoofogia a Amerika, o le tele o le komiti aupito tele i le lalolagi sa faalauiloaina, lea sa faapitoa ona faia mai le ogalaau o se sekoa tele. Ae ui i lea, e le mafai e tagata Europa ona vaʻai i lenei laupapa, talu ai le umi o le laupapa na sili atu i le 100 mita ae le o se tasi o le kapeteni sa faia e faimalaga uta i luga o le vasa. Ma o lea na matua maeʻa ai lenei pisinisi faʻasalalau, lea na mafua ai le ola o se maafaamanatu faʻapitoa.

Needles of sequoia sogreen. © JFKCom

O tala fiafia e uiga i le sequoia ua leva ona aofia i totonu o lomiga taʻutaʻua uma e uiga i laau toto. E tele taimi latou te manatuaina ai i totonu o le ogalaau tuai o le tasi sequoia se tasi, o se tagata faufautua Amerika na ia faatuina se faleaiga mo nofoa e 50, ma i totonu o le ogalaau o se isi laau na afaina i se afā - o se fale gaosi mo taavale a tagata tafafao maimoa. O le tele o faasalalauga ma se ituaiga o alavai i totonu o le ogalaau o se sequoia tele "Wavona Tolu", o loʻo ola i le Yosemite National Park (Kalefonia, ISA). O le vaitaele na toe faataatia i le 1881, ma i le taimi o le fausiaina o se ala telefoni i ona po nei, ua matua faateleina. O le taimi nei e le gata o taavale, ae o pasi foi o tulaga manaia, o le pasi sao i ai.

O se tasi pisinisi fai pisinisi i vaega na aveeseina se paʻu mai se sekoa tele i le 25 mita le maualuga. O le faia o lenei mea, na fau ai le fausaga i luga o le laau, e pei o le fausiaina o se fale e tele fale, ma e toalima tagata na aveesea le paʻu mo le tolu masina. Ole vaega ole vaega o le cortex na toe faʻapipiʻiina i San Francisco ma tuʻu i luga mo le vaʻavaʻai mo se totogia i fafo poʻo totonu, lea na tuua ai se inisiua. Na lipotia mai o le vavega o le leiloa o lona paʻu, e foliga mai e lei mafatia lava ma faaauau pea ona tupu, e pei ona i ai muamua. O se fale uigaese sa saunia, o se piano na tuu i ai, ma e oo atu i le 100 tagata na faapotopoto i konaseti i le taimi lava e tasi.

Evergreen sequoia i le Palais Oaks Loop Park, Chateau Malabry, Farani. © Line1

O Sequoia e mautinoa lava o loʻo i ai i tala o le vaʻaia tele o lumberjack, o le toa o Amerika i Amerika i Matu, Paul Beneyan. I luga o se site o sequoia, o ia, faatasi ai ma lana povi lanumoana Beibu, ua faaalia ai le malosi tele ma le ofoofogia o le vevesi.

I aso anamua anamua, na tupu ai sequoia i le lalolagi atoa. Ua tupu foi vaomatua Sequoia i le teritori o lo matou atunuu. Na tufatufaina faasolosolo lava i le itu i matu o le lalolagi i le latitude o Svalbard. I le taimi nei i Kalefonia o loʻo i ai se sequoia telē e puipuia i sisifo o Sierra Nevada. Ina ua mavae le faatafunaina o lenei laau, e tusa ma le 30 laau vao na tumau pea i luga o le nofoaga o vaomatua tele. O le foci aupito sili ona taua o le sequoia, e ui lava ina tele le faatuai, ua folafolaina puipuia, ma pei o laau taitasi ua maua igoa patino, ua puipuia i latou e le tulafono. O iinei e mafai ona e feiloai ai i le malosi o le "tama o le togavao", ma se pea sequoia umi "tina vaomatua", ma le veteran o le "giant gray". O tagata Amerika latou manatu o le sequoia matua o le 3,500 tausaga le matua o "Sherman Sherman," e tusa ma le 100 mita i le malae vaalele a le atunuu i lalo o le Sierra Nevada, ma lona lautele o le laina e tusa ma le 15 mita. O tagata masani o Amerika na fuafuaina e 30 fale e ono potu potu mafanafana e mafai ona fausia mai le fafie o lenei goa.

Ma o se tasi o nei sui tulaga ese o le lalolagi o vaomatua, ua maua talu ai nei le Iroquois se igoa e tutusa le taugata mo tagata faigaluega i le salafa o le lalolagi - le igoa o Lenine. Na tusia e le tusisolo o Andrei Voznesensky e uiga i lenei mea i lana solo, ina ua asiasi atu i le paka sequoia ao i Kalefonia.

Giant sequoiadendron i Lesha Park, Seattle, Uosigitone. © Joe Mabel

E tele mea na taʻua e uiga i le tumau o le vavalalata. E tele suʻesuʻega o loʻo faʻaalia ai o lona matua e masani ona oʻo i le 6,000 tausaga. O nisi faʻasalalauga e tele seneturi e sili atu nai lo le pyramid Aikupito.

E taua le maitauina o le umi o le sequoia e tuʻuina i le auaunaga o saienisi. Faatasi ai ma le fesoasoani a nei sui anamua o le lalolagi, na mafai ai e saienitisi ona tilotilo i le loloto o le afe tausaga ma maua ai faamatalaga faatuatuaina i luga o le tau o taimi i aso anamua mai mama laau i luga o vaega o ogalaau. O le tali atu i suiga o le tau, o laau e tusa ai ma le aofaʻi o timuga o tausaga taʻitasi na tupu aʻe pe sili atu ona mamafa pe faʻalanoa laʻau laupapa. Sa suʻesuʻe e saienitisi ia vaega o le silia ma le 540 tagata maoae, ma o nei mea na mafai ai ona mataitu le tau mo le silia ma le 2000 tausaga. Na lauiloa, mo se faataitaiga, o le 2000, 900 ma le 600 tausaga talu ai sa i ai taimi e matua mauoa i le vaʻaia, ma o vaitau e vavaeese mai ia i tatou i le 1200 ma le 1400 tausaga e ese mai ogaoga ma ogaoga mamafa.

Sa maua foi e saienitisi Amerika le tau ma se taimi vavalalata e faaaoga ai le auala ua faamatalaina. Na foliga mai o tausaga 1900 ma le 1934 na faailogaina mo le konetineta o Amerika i Matu e ala i le sili ona mamafa o afu i le 1200 tausaga talu ai.

Giant sequoiadendrons latalata ane i le Hillsborough Courthouse, Oregon, ISA. O le 5 ia o le 8 lapisi sequoiadendron na totoina e John Porter, o le e ona se tamai faatoaga, i le 1880. Ua taua i latou o Measina, o nei laau e taua tele mo le itulagi atoa o se manatua na tuu e o latou tuaa e uiga i le atinaʻe o le itulagi ma ana faatoaga. © M.O. Stevens

Ona o le mumu, e peiseai o laupapa mumu, o le sequoia e taʻua i nisi taimi o le mahogany. O lona fafie e talisapaia e le gata ona o lona lanu muamua, ae ona o ona mea e le masani ai: o le malamalama, pei o le aspen, ma le poa, e pei o paulownia, e tetee i le solo i le eleele ma vai, ma e mafai ona faigofie ona gaosia.

O le sequoia e sili atu le mafiafia nai lo isi laau: 70-80 senitimita. Faʻalagolago e ufiufi le ogalaau, e faʻafefe ai le vai e pei o le omomi. Faafetai i le fausaga o le paʻu, o nei laau e le fefe i afi.

O Sequoia e faʻaalia i le tuputupu aʻe vave ma faʻapoʻaina le sefulu taimi sili atu fafie i le tausaga nai lo le tatou birch, lea e mafaufau ai le vaomatua i se tamaʻi faʻateleina ona tupu.

Ata o le lapoa Sequoiadendron i le John J. Tyler Arboretum. O le laau o le laau sili ona tele i Penisilevania talu mai le 1950. Na toto i le 1856. O le ogalaau tutotonu na faaleagaina i le 1895, o se taunuuga o lea laau e ola ai i ni ogalaau. E tusa ma le 2006, o le maualuga e 29m., Trunk faataamilosaga 3.93m., Ma o le pale ua salalau e 10.9m. O le laau e mafai ona avea ma lapoa tele sequoiadendron i le itu i sasae o le Iunaite Setete, e ui lava e tele atu laau i Bristol, Rhode Island. © Derek Ramsey

O lenei laau matagofie foi ei ai isi uiga lelei. E le o fefefe i fualaau oona e faigofie ona vevesi laau o isi ituaiga. O le phytoncides e faʻasaoina e i latou e faʻafefe ese le tele o iniseti leaga. O le gafatia o le sequoia, ua atiae i luga o le afe tausaga, e ofoofogia. E toe faʻaleleia lelei lava e ala mai i pamu mai pamu, e le o se uiga o le tele o conifers. O lala tuai na taia e se matagi e tupu mai ai le fia selau o vine mai le mea e taʻua o le moe.

E pei o isi laau, o le lapoa o le sequoia laau o loʻo i ai le tele o teuteuga sili ona tāua i totonu o le fale lanumeamata: i auro, siliva, lanumoana ma aniva lanu, faʻapea foʻi ma se pusi vaiti, toetoe lava o le kolin poʻo le tagi.

I lona seneturi lona umi, ua faia ai e le sequoia le tele o suiga o meaola. I aso tuai, mo se faʻataʻitaʻiga, e aofia ai le 15 ituaiga, ma o le taimi nei e na o le lua lava: o le giant sequoia, lea na talanoaina iinei, ma latalata tele i ai, e le itiiti ifo le matagofie o sequoia. O vailaʻau e iloagofie ai na o ni nai faʻailoga le taua, ma o nisi uiga latou te vaʻai i ituaiga eseese. Evergreen sequoia e sili atu nai lo le tele o sequia. O le tele (o le "laau o faavae"), o loʻo ola i Kalefonia e lata i le aai o Eureka, e oʻo atu i le maualuga o le 132 mita.

O le tamaʻitaʻi talavou sequoiadendron e ola i le aai o Big Pine, Kalefonia. Na toto i le 1913 e faamanatu ai le tatalaina o le auala telefoni. I le taimi o se tasi o faʻalavelave sili ona leaga, na fausia malosi ai e le Iunaite Setete auala i le salafa o le atunuʻu ina ia faʻaleleia le tamaoaiga o le atunuu. © Dcrjsr

I le taimi nei, o lo o faia e le aufailotu ma le fanua le tele o galuega i luga o le atinaeina o le gataifale. Latou te ola mai le sili ona laititi ma laʻititi (e oo i le 3 millimita le lautele) fatu. 150-200 vaega o ia mea o loʻo i ai i ni tamai paʻu, e faʻalauiloaina ai pine o pine masani. O taumafaiga a a tatou saienitisi e faʻasimaʻi le sequoia e leʻi vave maua ai ni faʻamalosiauga o taunuuga. Naʻo le maeʻa o suʻesuʻega umi na amata ai ona ola i le tele o paka o Crimea, le Caucasus, i saute o Asia Tutotonu ma Transcarpathia. I o tatou tulaga, e mafai ona faʻafefe ia gutu e sili atu nai lo le 18-20 tikeri. O fua na maua mai i le faʻasalalau faʻavavevaveina i lo matou atunuu e leʻi tupu muamua, ma naʻo le maeʻa ona faʻaaogaina o le eletise faʻanatura na latou pulea ai le faateleina o latou germination i le 50-60 pasene. O le vevela vao o le sequoia ua matua lelei: faʻasolosolo poo tui.

O paionia o le faʻalauiloaina o laʻau tele i lo matou atunuu o ni tagata fai togalaau o le Nikitsky Botanical Garden. Sequoia ua tupu iinei talu mai le 1850. I le Nikitsky Garden, o loʻo i ai le pito sili ona tuai o le lapisi sequoia i Europa; i le tele o paka o Crimea i Saute ma le talafatai o le Black Sea o le Caucasus, ua avea nei ma laau e toetoe lava a manaʻomia. O le maualuga o ana faʻataʻitaʻiga (i le paka o le nuu o Frunzenskoye i le Crimea, i le Garden Garden Botanical Garden i le Green Cape ma isi nofoaga) e silia ma le 50 mita.

Giant sequoiadendrons i le Sequoia National Park (O loʻo alu atu mai saute Sierra Nevada i Kalefonia i sasaʻe). Na faia le paka i le aso 25 o Setema, 1890. O le paka e taʻutaʻua mo lana tama Sequoias, e aofia ai le Sherman tree, o se tasi o laau tele i le lalolagi. O le "Sherman General" e tupu i se vaomatua tele, lea e tupu ai foi le lima o le sefulu tele o laau i le lalolagi. © Dcrjsr

E mafai foi ona e faamasani i fualaau lauusiusi o le sequoia i Leningrad, Moscow, Minsk, Kiev ma isi aai o le USSR muamua.

Faʻasalalau e S. I. Ivchenko