Laʻau

Ahimenez

O ia ituaiga laau toto matagofie matagofie, e pei Ahimenez (Achimenes) o le aiga Gesneriaceae. I totonu o le vao, e mafai ona maua i vaomatua o Saute ma Amerika Tutotonu.

O lenei mea totino o loʻo i ai ni laʻau faʻapipiʻi e fetolofi pe paʻu. O ona laumei vaivai o sina mea itiiti. O fugalaau matagofie o fugalaau e matua tele lava le lanu. O latou foliga o se mea e le masani ai faʻaloloa, lea e faʻalelei ai Achimenes. O lana fugalaau e tele tele ma latou valiina i le lanu samasama, lanu viole, paʻepaʻe poʻo le mumu. I luga foi ia i latou e mafai ona e vaai i ni tafaoga mataʻutia po o ni mea. E vave lava ona fuga fugalaau, ae ua suia e le tele ma sili atu fou, o le mafuaʻaga lea e faaauau ai le faʻalautele mo se taimi umi.

Pe a tupu aʻe i totonu, e mafai ona fuga le laau i le 2 taimi i le vaitau, lea e amata mai ia Me ia Oketopa. O le fuā muamua o loʻo vaʻaia i le tautotogo poʻo Iuni ma e sili ona tele. I vaiaso muamua o le autumn, e 2 tupu aʻe, ae e le tele naua. Ona amata ai lea i le taimi o Achimenes se vaitaimi malolo.

O lenei fugalaau e le o se mea taua e pei ona manatu le toatele, ma e mafai ona tupu i totonu. Ae e tatau ona manatua i lona mafaufau e aʻafia tele i le faʻafuaseʻi o fesuiaiga o le vevela, le maualalo o le maualuga o le ea ma le malulu.

A maeʻa le vaitau o le tautoulu, e le toe tupu le fuga ma ua mamae uma ona lau. Ae ui i lea, e le oti Achimenes, ae naʻo "sulufaʻi" mo le taumalulu. I le taumalulu, naʻo aʻa o le laau, lea o loʻo i ai pusi moe (rhizomes), tumau i totonu o le ulo. A oʻo mai le tautotogo, e alu aʻe le vevela ma o loʻo i ai le faateleina o itula o le ao. O lenei mea e aʻafia ai i le totoina o fatugaʻo.

O se fagu e iai se fugalaau mo le taumalulu e tatau ona tuʻu i le mea e pogisa ma malulu. E tatau ona faʻamamaina faʻapitoa ma naʻo le pito o le fagu. E tatau foi ona siakiina taimi, talu ai e mafai e le au Akimenes ona faʻamago pe pala i le taimi o le taumalulu.

O le tele o faifaatoaga e fiafia i lenei laau e le gata mo ona fugalaau manaia ma le tele o ona lauolaola, ae faapea foi i le taumalulu e le o ni faafitauli. O lea, faatasi ai ma le amataga o le tau malulu, e mafai ona tuu i luga o le fale, i le faleoloa po o le faletaavale seia oo i le amataga o Fepuari.

Achimenes tausi i le fale

Malamalama

E sili tele le fiafia o Achimenez i le malamalama, ae e tatau ona maitauina i le taumafanafana e le tatau ona faʻaalia i le susulu o le la. E taua le iloa o le tele o le malamalama e tatau ona faʻatatau saʻo i le ituaiga. Afai e leai se malamalama o le fugalaau, o le a faasolosolo ona totogo ma toetoe lava a toesea lau, faapea foi ma fugalaau o le a sili ona paʻu.

Tulaga o le vevela

I le vaitau o le tuputupu ae, e tatau ona iai le fugalaau i totonu o se potu ma le vevela o le 20 tikeri. Ma o le mea aupito sili ona lelei, o le vevela i le va o le 20 i le 24 tikeri e talafeagai mo ia. Puipuia Akimenes mai fesuiaiga faafuasei i le vevela ma le malulu. I le taimi mafanafana, e faigofie ona faʻafeiloaʻi i le auala, ae ia manatua o le malulu o le po e mafai ona afaina ai le laau. A amata ona sauni le fugalaau mo le taimi o totoe, e mafai ona tuʻuina i se nofoaga malulu e oʻo atu i le 15 tikeri. A oʻo mai le taimi o le malologa, e manaʻomia ona e tausia le vevela i le laina mai le 10 i le 15 tikeri.

Totogi

E manaomia e Ahimenes le maualuga o le susu. Ae ui i lea, e masani lava e le mafai ona faʻamamaina mai le pulumu, e pei ona mafai ona maua i luga o laupepa ona o le mea e tupu mai i lenei mea. Ina ia faʻaleleia le malūlūlūlūlūlūlū, o loʻo faʻamaligiina ai le vai i luga o le ulo. E le gata i lea, e mafai ona tuu le laau i tafatafa o le pusa tioata pe tu i tafatafa o le cyperus, lea e masani ona maua i le vai.

E faʻafefea vai

O lenei fugalaau e fiafia tele i le susu. A maeʻa ona ala mai i le tautotogo, e manaʻomia ona faʻafeinuina o ia i taimi taʻitasi, o le mea sili o le faia malie lea. I le taumafanafana, e tatau ona tele le suāsusu. E tatau ona e faʻafeinu i le vai i le vevela o le potu poʻo se vevela laitiiti. Ia mautinoa o le vai e le paʻu i le eleele. E mafai ona faia le faʻataʻitaʻiga i totonu o le pani. Ae a mavae sina taimi, e tatau ona sasaa le vai mai le palu ina ia aloese ai le foliga o le pala i luga o aʻa. I le autumn, pe a maeʻa le fugalaau, e tatau ona faʻaitiitia le faʻaitiitia o le au Akimenes ae le tele. A maeʻa uma le lau, e manaʻomia le susu ile eleele ile 1 pe 2 taimi ile 4 vaiaso.

Faʻafefiloi o le lalolagi

Lafoaia eleele e aofia ai turf ma eleele laulaau, faapea foi ma le oneone ua fefiloi i le fua faatatau o le 2: 3: 1, e sili ona lelei mo Achimenes. E masani ona maua e fugalaau fugalaau le faaopoopoina o le peat poo le humus i le paluga o le eleele. Ae peitai, e mafai ona tupu ma ola lelei lenei laau i se eleele eseese, i lenei itu e le o se mea e gaosi. O le mea lea, mo le totoina, o le eleele mo laau teuteu-fugalaau e talafeagai. Aua nei galo e uiga i le lelei alavai, a leai o aʻa o le fugalaau atonu e pala ona o le malolo i le palapala.

Faʻafefea ona vaʻaia

O le gaioiga e faia i le faaiuga o le taumalulu, pe sili atu, ia Fepuari, ona o le taimi lena ua maeʻa le vaitaimi o totoe o Achimenes. Ina ia faia lenei mea, filifili ni fugalaau fugalaau lautele ma ia faia se alavai tetele. O rhizomes e tatau ona faʻatutuina i luga, ma o loʻo fufuluina i le afa afa senitimita o le lalolagi. Le pito i luga e sili ona ufiufi i le tioata poʻo le ata tifaga, ma faatasi ai ma le oʻo mai o le totoina, ua aveeseina.

Laʻei pito sili

E tatau ona e fafagaina le laau i na o le vaitau o le alualu i luma tuputupu ae, faapea foi ma le fugalaau. E faʻaaogaina fualaau i le palapala i le 2 vaiaso. Ae peitaʻi, a maeʻa le faʻavasegaina, e le manaʻomia le fafagaina o le fugalaau, talu ai ua lava meaʻai i le palapala.

Taimi e malolo ai

Faatasi ai ma le amataga o le vaitaimi o le taumalulu, ua amata ona sauniuni ia Achimenes mo se vaitaimi malolo. O ona lau e lanu samasama ma faasolo ina mate.

E tatau ona faʻaitiitia le vai ma itiiti ifo, ma a maeʻa mama, e tatau ona aveeseina. E mafai ona e taumalulu i aʻa i totonu o le ipu e tasi, ae mafai foi ona e tuu i totonu o lauusiusi poʻo oneone, ma tuu i totonu o se potu malulu ma malulu ma se vevela pe a ma le 15 tikeri (ia mautinoa e le pa'ū i lalo o le 10 tikeri). Faʻasalaga laitiiti ma seasea, o se tulafono, e tasi i le masina e lava, ae ia mautinoa e le malogo aʻa. I le faaiuga o le taumalulu, e tatau ona toe fausiaina ia Achimenes i se nofoaga mafanafana ma lava le mafanafana (ia le itiiti ifo ma le 16 tikeri) ma faʻavave le faʻainuina.

Auala e faʻateleina

E tele metotia e talafeagai mo le faʻaleleia o lenei fugalaau, e pei o le rhizomes, fatu, poʻo le tipi.

O le luluina o fatu o loʻo faʻatinoina ia Fepuari poʻo Mati. Ina ia faia lenei mea, e sili atu le filifilia o se pusa tioata ma se tapuni ua tumu i le paluga o le palapala ma le oneone. E le luluina fatu i le eleele ma aua nei tanumia i latou. Faʻamamaina ma le faaeteete i se pulumu ma tuu i le vevela (22-24 tikeri). E manaʻomia foʻi ona faʻaauau ona faʻalauteleina. O pine muamua e aliali i le 2 po o le 3 vaiaso. Filifili laau toto pe a uma le lua lau lau. Ae ui i lea, e tatau ona maitauina, o lenei auala e toe gaosia ai, e le tupu le felauaiga o fesuisuiai o le fusi o matua.

E le faʻalauteleina faʻapipiʻi. Mo o latou aʻa, oneone, vai, poʻo se faʻafefiloi o palapala palapala ma oneone (ratio 1: 1) e talafeagai. Mai luga o loʻo ufiufiina i se ata tifaga poʻo se ipu malamalama ma faʻafeinu i taimi uma. A o le totoina le fatu, o lona vaega pito i lalo o le totoina i totonu o se fualaau faasaina lea e faaosofia ai le tuputupu ae o aʻa. Maʻea atoatoa ona tupu pe a mavae se lua vaiaso. Ae o se tulafono, i le amataga o le tau malulu, e leai se taimi e maua ai e le autalavou laiti le taimi e malosi atili ai, ma o ona rhizomes e matua laiti lava, ma o lea e le mafai ai ona ola i le taimi o totoe. Ma a aunoa ma lenei vaitau, o le a le fuga mai Achimenes. O ia togalaau e fautuaina e fafaga, vai ma le malamalama seia latalata i le faaiuga o le tautoulu. O le taimi o totoe o le a puupuu.

E mafai ona e vaevaeina le rhizome i le taimi o le gafa. Ina ia faia lenei mea, o le a vaeluaina i ni vaega, e tatau ona i ai ia le itiiti ifo ma le 1 le fana. O fasi keke e tatau ona faʻagogo ma togafitia i le fafie. Ina ia aloese mai le faia o le pala, e fautuaina e muamua aʻo leʻi totoina le laau, susu ona aʻa i se vai piniki o le potassium i le taimi e tasi.

Pests

O se ato, aphid, mealybug e mafai ona ola i luga o Achimenes.